Phishing: Alles wat je moet weten om jezelf en je organisatie te beschermen
Leer hoe je phishing-aanvallen herkent, voorkomt en erop reageert. Bescherm jezelf en je organisatie tegen deze gevaarlijke vorm van cybercriminaliteit.
Phishing: Een groeiende bedreiging in de digitale wereld
Phishing is een vorm van cybercriminaliteit waarbij criminelen proberen om gevoelige informatie, zoals gebruikersnamen, wachtwoorden en creditcardgegevens, te bemachtigen. Ze doen dit door zich voor te doen als een betrouwbare entiteit, zoals een bank, een overheidsinstantie of een bekende webwinkel. Phishing-aanvallen zijn vaak zeer overtuigend en kunnen ernstige gevolgen hebben voor zowel individuen als organisaties.
Waarom is phishing zo effectief?
Phishing is een effectieve aanvalstechniek om verschillende redenen:
- Laag risico voor de aanvaller: Het is relatief eenvoudig en goedkoop om een phishing-aanval uit te voeren. De benodigde tools en kennis zijn gemakkelijk online te vinden. * Exploitatie van menselijk vertrouwen: Phishing-aanvallen spelen in op menselijke emoties, zoals angst, nieuwsgierigheid en urgentie. Hierdoor zijn mensen eerder geneigd om op een link te klikken of informatie te verstrekken zonder goed na te denken. * Evolutie van technieken: Phishing-aanvallen worden steeds geavanceerder, mede dankzij het gebruik van AI. Hierdoor zijn ze moeilijker te herkennen, zelfs voor mensen met een goede digitale geletterdheid.
De verschillende vormen van phishing
Phishing komt in verschillende vormen voor:
- E-mail phishing: Dit is de meest bekende vorm van phishing, waarbij criminelen e-mails versturen die lijken op berichten van legitieme organisaties. * Spearphishing: Een gerichtere vorm van phishing, waarbij de aanval is afgestemd op een specifiek individu of een kleine groep mensen. Cybercriminelen doen uitgebreid onderzoek naar hun slachtoffers om de e-mails zo overtuigend mogelijk te maken. * Smishing: Phishing via SMS-berichten. Criminelen sturen SMS-berichten met een link naar een valse website of met het verzoek om contact op te nemen met een frauduleus telefoonnummer. * Phishing via WhatsApp en andere sociale media: Phishing kan ook plaatsvinden via WhatsApp, Facebook, Instagram, YouTube en andere sociale media platforms. Criminelen kunnen zich voordoen als vrienden, familieleden of bekende bedrijven. * Telefonische phishing (vishing): Criminelen bellen slachtoffers op en proberen ze te overtuigen om gevoelige informatie te verstrekken.
Actuele voorbeelden van phishing-aanvallen
Cybercriminelen zijn constant op zoek naar nieuwe manieren om slachtoffers te misleiden. Ze maken vaak gebruik van actuele gebeurtenissen om hun aanvallen aantrekkelijker te maken.
- NAVO-bijeenkomst in Vilnius (2023): De NAVO-bijeenkomst in Vilnius in 2023 werd gebruikt in phishing-aanvallen. Criminelen stuurden e-mails die zogenaamd gerelateerd waren aan de bijeenkomst, maar in werkelijkheid malware bevatten of slachtoffers naar valse websites leidden. * Blackmail met betrekking tot vermeende kinderporno: Een andere veel voorkomende vorm van phishing is blackmail, waarbij criminelen slachtoffers beschuldigen van het bekijken van kinderporno en hen dwingen om een bedrag in Bitcoin te betalen. Ze gebruiken soms oude wachtwoorden, verkregen uit datalekken, om hun verhaal geloofwaardiger te maken. * Valse bankmedewerkers: Cybercriminelen doen zich voor als bankmedewerkers via e-mail, WhatsApp of sociale media om slachtoffers te overtuigen geld over te maken naar een andere rekening of persoonlijke gegevens af te staan. De Politie waarschuwt dat banken nooit via links zullen vragen om je bankpas op te sturen of in te loggen.
Hoe herken je een phishing-aanval?
Het is belangrijk om alert te zijn en de signalen van een phishing-aanval te herkennen. Let op de volgende rode vlaggen:
- Urgentie: Phishing-berichten creëren vaak een gevoel van urgentie. Er wordt bijvoorbeeld beweerd dat je snel moet handelen om een beloning te claimen of een straf te vermijden. * Generieke aanhef: Een e-mail die begint met “Geachte klant” of “Beste gebruiker” is vaak een phishing-poging. Legitieme organisaties gebruiken meestal je naam. * Afwijkend e-mailadres: Controleer het e-mailadres van de afzender zorgvuldig. Komt het overeen met de organisatie waar de e-mail zogenaamd van afkomstig is? Let op kleine variaties of spelfouten. * Verdachte links: Klik niet zomaar op links in e-mails of berichten. Beweeg je muis over de link om te zien waar deze naartoe leidt. Komt de URL overeen met de website van de organisatie? * Ongebruikelijke bijlagen: Wees voorzichtig met het openen van bijlagen, vooral als je ze niet verwacht. * Spelfouten en grammaticale fouten: Hoewel phishing-aanvallen steeds beter worden, bevatten ze soms nog spelfouten of grammaticale fouten. * Vragen om persoonlijke informatie: Wees achterdochtig als je wordt gevraagd om persoonlijke informatie, zoals je wachtwoord, creditcardgegevens of burgerservicenummer. Legitieme organisaties zullen hier niet zomaar om vragen.
Wat te doen als je slachtoffer bent geworden van phishing?
Als je vermoedt dat je slachtoffer bent geworden van phishing, onderneem dan direct actie:
- Wijzig je wachtwoorden: Verander onmiddellijk de wachtwoorden van je accounts, vooral van je e-mailaccount, bankrekening en sociale media accounts. * Activeer multi-factor authenticatie (MFA): MFA biedt een extra beveiligingslaag, waardoor het voor criminelen moeilijker wordt om toegang te krijgen tot je accounts, zelfs als ze je wachtwoord hebben. * Meld het incident: Meld de phishing-aanval bij de Fraudehelpdesk en doe aangifte bij de politie. * Neem contact op met je bank: Als je bankgegevens hebt verstrekt, neem dan direct contact op met je bank om je rekening te blokkeren. * Informeer je contacten: Waarschuw je vrienden, familieleden en collega’s als je vermoedt dat je account is gehackt.
Preventie: Bescherm jezelf en je organisatie tegen phishing
De beste verdediging tegen phishing is preventie. Hier zijn enkele tips om jezelf en je organisatie te beschermen:
- Wees alert en kritisch: Blijf alert en wees kritisch op alle e-mails, berichten en telefoontjes die je ontvangt. * Deel geen persoonlijke informatie: Deel nooit persoonlijke informatie via e-mail, SMS of telefoon, tenzij je zeker weet dat de afzender legitiem is. Het NCSC adviseert om voorzichtig te zijn met het delen van persoonlijke informatie op social media om te voorkomen dat je doelwit wordt. * Controleer de afzender: Controleer altijd de afzender van een e-mail of bericht voordat je op een link klikt of een bijlage opent. * Gebruik sterke wachtwoorden: Gebruik sterke, unieke wachtwoorden voor al je accounts. * Activeer multi-factor authenticatie (MFA): MFA maakt het voor criminelen veel moeilijker om toegang te krijgen tot je accounts. * Installeer een anti-virusprogramma: Een anti-virusprogramma kan je beschermen tegen malware die via phishing-aanvallen wordt verspreid. * Update je software: Zorg ervoor dat je software altijd up-to-date is, inclusief je besturingssysteem, browser en anti-virusprogramma. * Train je medewerkers: Organiseer regelmatig trainingen voor je medewerkers om hen bewust te maken van de gevaren van phishing.
Technische maatregelen voor organisaties
Naast het trainen van medewerkers kunnen organisaties ook technische maatregelen nemen om zich te beschermen tegen phishing:
- Implementeer SPF, DKIM en DMARC: Deze e-mail authenticatie protocollen helpen om te voorkomen dat criminelen e-mails versturen uit naam van je organisatie. Het NCSC adviseert organisaties om deze technieken te implementeren. * Gebruik een anti-spamfilter: Een anti-spamfilter kan veel phishing-e-mails onderscheppen voordat ze je inbox bereiken. * Implementeer anti-phishing oplossingen: Er zijn verschillende anti-phishing oplossingen beschikbaar die je kunnen helpen om phishing-aanvallen te detecteren en te blokkeren. Microsoft 365 biedt bijvoorbeeld ATP-antiphishing om gebruikers te beschermen. * Minimaliseer het aantal gebruikte domeinnamen: Beperk het aantal domeinnamen dat je organisatie gebruikt om het voor criminelen moeilijker te maken om valse e-mails te versturen die moeilijk van echte e-mails te onderscheiden zijn.
Phishing is een strafbaar feit
Het is belangrijk om te onthouden dat phishing een strafbaar feit is. Daders kunnen worden aangeklaagd voor computervredebreuk, fraude en identiteitsdiefstal.
Conclusie
Phishing is een serieuze bedreiging die zowel individuen als organisaties kan treffen. Door alert te zijn, de signalen van phishing te herkennen en de juiste voorzorgsmaatregelen te nemen, kun je jezelf en je organisatie beschermen tegen deze vorm van cybercriminaliteit. De opkomst van AI in phishing-aanvallen vereist continue aandacht en aanpassing van beveiligingsprotocollen en gebruikerstraining.